Reis op, o Heer, tot de plaats van Uw rust. Gij en de ark van uw Verbond.
Psalm 132:8
Transcriptie van preek van pater E.H.K. Huysegems van 13 augustus 2023:
Wanneer ik mensen de Schriftlezing aanraad, van dat te doen, lezen in de Heilige Schrift is het Woord Gods, kan je van leren, dan kan ik garanderen dat 80% denkt van: “Nee.” Doen ze niet. Vooral ook niet als er geen uitleg bij staat. Daarom zeg ik ook, lees het met goede uitleg. Een van de redenen waarom ik Exodus [studiegroep, red.] aanraad, en de deelnemers aanmoedig om het verder te zetten, is dat je de Heilige Schrift krijgt met prachtige uitleg. Wat betekent wat? Want van de Heilige Schrift in pure vorm kun je soms afvragen: “Wat zegt die hier nu?” De meeste dingen zijn heel duidelijk, maar niet alles. Ik geef een voorbeeld dat u kent uit de zondagse Evangelieën door het jaar. Ik lees u voor uit 1 Korintiërs:
Weet goed, broeders, dat onze vaderen allen gedronken hebben uit de geestelijke rots die met hen meeging, en die was Christus.
1 Korintiërs 10:1-4
Wat zegt St. Paulus hier? Het gaat over de Israëlieten in de woestijn, de leertijd van het Oude Testament. Daar was een rots, die kennen we, de ene rots was de Sinaï daar is de wetgeving op gebeurd. De andere rots, daar moest Mozes met een staf op kloppen en daar spoot water uit, zodat iedereen drinken had. En nu zegt St. Paulus: die rots waarop Mozes klopte, waaruit het water spoot, zodat iedereen te drinken kreeg eindelijk, dat was Jezus! Dat klopt ook, kijk naar het doorboorde hart van Jezus, daar kwam water uit gespoten. Net zoals uit de rechterkant van de Tempel. Jezus noemt Zijn lichaam de Tempel. “Breek deze Tempel af, in drie dagen staat hij er weer.” Daar kwam water uit gespoten, en iedereen die dat water aanraakte, werd genezen. Vidi aquam, in de paastijd.
Toen bracht hij mij terug naar de ingang van de tempel, en daar zag ik van onder de drempel van de tempel water stromen in oostelijke richting; want de voorzijde van de tempel ligt op het oosten. Het water vloeide onder de rechterzijwand van de tempel door, zuidelijk langs het altaar.
Ezechiël 47:1
In de Heilige Schrift zitten letterlijke betekenissen die echt zijn. Maar er zitten ook diepere lagen onder, die niet voor iedereen onmiddellijk vatbaar zijn. Gelukkig legt de Heilige Schrift zich voor een deel zelf uit. In dit geval legt Paulus uit wat er in Exodus gebeurde. Wat voor dimensie dat heeft nu, in het Nieuwe Testament. Nog een voorbeeld, uit Galaten 4. U kent het uit het kerkjaar.
Er staat geschreven dat Abraham twee zonen kreeg: een van de slavin en een van de vrije vrouw, Sara. Van de vrije vrouw was het Isaak. Ismaël staat symbool voor het oude verbond, Isaak symbool voor het nieuwe. Wie de zegen oogst, is het nieuwe. Hij zegt dat is een symbool voor ons. Oud en Nieuw Testament. En hij zegt erbij dat deze dingen allegorisch zijn bedoeld. Een Grieks woord, dat betekent een dubbele laag. Je hoort de letterlijke betekenis, maar er zit nog een betekenis onder. Een symbool. Die allegorische betekenis is in de Heilige Schrift vaak zo: zo stond het in het Oude Testament, zo vervult het zich in het Nieuwe Testament.
Het hele Mattheüs Evangelie bestaat er eigenlijk uit te zeggen: “En zo werd het woord vervuld dat zei.” Dat doet Johannes ook vaak, de evangelist. En Jezus zelf doet het. Ik heb trouwens in het informatieblad, in mijn artikel, bewezen dat St. Petrus in zijn brief de ark van Noach beschrijft als een voorbeeld voor de Kerk die Christus heeft gesticht. Een voorbeeld! Dat is interessant. Het heeft allemaal, toen God het openbaarde al, die latere betekenis bij zich gehad.
Soms ontdekte ik die betekenis zelf toen ik de Schriftlezing deed in het seminarie. Ik zag dat de priesters van het Oude Verbond bepaalde offergaven moesten bewegen boven hun hoofd, van noord naar zuid en van oost naar west. Die gasten in het Oude Testament krijgen van Onze Lieve Heer al het bevel om het kruisteken te maken! Zie het maar voor uw ogen, boven hun hoofd in dit geval. Het is ongelofelijk hoe het allemaal al uitgedacht is door de goede God.
Jezus doet het zelf, Hij zegt: Jona in het Oude Verbond, die overboord geslagen werd in de storm en die opgeslokt werd door een zeemonster. En Hij zegt daarover in Mattheüs 12:
Zoals Jona drie dagen en drie nachten verbleef in de buik van het zeemonster, zo zal de Mensenzoon drie dagen en drie nachten verblijven in de schoot van de aarde.
Mattheüs 12:40
Tussen Zijn kruisdood en Zijn verrijzenis. Dat wat daar gezegd is in het Oude Verbond, verwerkelijkt zich op een nog veel diepere manier in het nieuwe. St. Paulus zegt het in Hebreeën 10, het hele systeem van die allegorische betekenissen.
“De wet”, dat is hetzelfde als het oude verbond, “laat slechts een schaduw zien van de goede dingen die komen moesten, niet hun ware gedaante.” De wet, dus dat oude verbond, laat slechts een schaduw zien van de goede dingen die nog komen moesten en nu al gekomen zijn.
Inhoud van de Ark van het Verbond
Nu geef ik u daarvan een voorbeeld, en u mag raden waarvan dit het voorbeeld is. Een allegorie, iets uit het Oude Testament wat nog veel duidelijker wordt in het Nieuwe Testament.
Exodus 25: “Gij moet een ark maken uit acaciahout.” Acaciahout heeft de kwaliteit van niet te rotten, daarom. “En gij moet haar overtrekken van binnen en van buiten met zuiver goud.” Een teken van waardigheid en zuiverheid. Hebreeën 9 legt uit, dat is de kortste samenvatting. Je kunt heel Exodus en Leviticus nagaan, maar Hebreeën vat het mooi samen. Wat zit in die ark van het verbond? In die ark van het verbond, zegt Hebreeën 9, bevonden zich een gouden vaas met manna. Manna, waardoor honderdduizenden mensen van het volk van Israël in de woestijn overleefd hebben. Ze noemden het brood van de hemel, kunt u eens nadenken wie Brood van de hemel is in het Nieuwe verbond?
Dan zat erin de staf van Aaron. Aaron is de oerpriester van het Oude Testament, de eerste priester van het Oude Testament, de hogepriester. Wie is de hogepriester van het Nieuwe Testament? En de tafelen van het verbond, dat is de wetgeving, de Tien Geboden en ook nog andere, maar vooral de Tien Geboden. Wie is de Wetgever van het nieuwe verbond?
Wie zit er in de ark van het verbond nu? De inhoud van de ark, en dat zegt Paulus zelf:
Nu is Christus gekomen. De Hogepriester van het waarachtige heil. De tent van Zijn priesterschap is veel groter en volmaakter dan de vorige.
Hebreeën 9:11
De ark, de container, bevat de inhoud: Jezus.
Allegorie van de ark zelf
Maar nu die ark zelf. Acaciahout, onvergankelijk. Rot niet, betekent dat. Goud, dus zuiver en heilig. Wat is die ark die Jezus bevat? Exodus 40, we gaan eens kijken naar de ark van het verbond in het Oude Testament. Er komen woorden terug die in het Nieuwe Testament, letterlijk zo staan.
“Daarmee”, Exodus 40, “was het werk van Mozes voltooid”. Alle heilige dingen waren klaar, de tent, het offeraltaar, de ark, alles was klaar. Wat gebeurde er toen? Toen “overschaduwde de wolk waarin de tegenwoordigheid van God is, de tent van de samenkomst, en vervulde de heerlijkheid van JHWH de woning.”
De wolk rustte op de woning, overdag een wolk en ’s nachts een zuil van vuur, zichtbaar voor alle Israëlieten. Die wolk is het teken van de tegenwoordigheid van God in en boven de ark. En dan staat er: “overschaduwde”. In het Grieks is dat een speciaal woord, episkiatzo. Dat woord komt terug in de vertaling van het Oude Testament in het Grieks en in het Nieuwe Testament, origineel:
De engel antwoordde haar: De Heilige Geest zal op u neerdalen, en de kracht van den Allerhoogste zal u overschaduwen; daarom ook zal wat uit u wordt geboren, heilig zijn, en de Zoon van God worden genoemd.
Lucas 1:35
Episkiatzo, overschaduwen. We krijgen een parallel.
Tweede parallel: oude verbond, ark van het verbond. Koning David, ongeveer 1000 voor Christus. Hij wil de ark van het verbond overbrengen naar de stad die hij net heeft veroverd en als heiligdom heeft ingericht op bevel van God als hoofdstad, als heiligdom. De enige kerk op aarde, in die tijd alleen nog maar een tent, de tempel zou later komen. Daar hoort natuurlijk de speciale tegenwoordigheid Gods onder ons te komen.
David laat de ark op een wagen laden door priesters, maar op die wagen zitten levieten, zeg maar misdienaars. Geen gewijde handen, voeg ik eraan toe. Dat gaat mis, want ze nemen een te scherpe bocht met de ark, getrokken door een ossenspan, en de ark begint over te hellen. Eén van die twee levieten, Uza, wil de ark redden en drukt die weer naar beneden. Gevolg is hij wordt zelf naar beneden gedrukt, smakt de grond op en sterft. Is hij in de hel? Waarschijnlijk niet, hij deed het uit goede bedoeling. Maar de goede God maakt duidelijk: niet iedereen mag daar zomaar aan zitten. Dit is heilig, zuiver, zowel de ark als Degene die erin zit. Daar moet je niet aan prutsen, die is onaanraakbaar.
2 Samuël 6: David krijgt een schok en hij zegt de volgende zin daarna, let goed op: “Hoe kan de ark van de Heer tot mij komen?” Klinkt er iets? Nu laat hij, slim geworden, de ark achter bij een priestergezin. Het gezin van Obed-Edom, de priester. Zolang die ark daar staat, gebeurt niets dan goeds in dat gezin. Die zouden de ark eigenlijk nooit meer hebben willen laten gaan, komt teveel zegen uit.
Dan lezen wij verder, nog altijd 2 Samuël 6. Maar toen David hoorde dat de Heer zegen bracht over dat huis, liet hij de ark uit het huis van Obed-Edom halen en vol vreugde naar boven brengen naar de Davidsstad. Onderweg danste hij springend voor JHWH uit.
Wat vraagt koning David over de ark? Hij vraagt: “Hoe kan die tot mij komen?” Hoe lang blijft de ark in het priesterhuis? Drie maanden. Wat brengt de ark voor het priestergezin? Pure zegen. Wat doet David voor de ark? Springen. Zien we een parallel in het Nieuwe Testament? Kijk naar het evangelie van vandaag, ik lees voor:
In die tijd stond Maria op en ging met spoed naar het Bergland [weer omhoog, red.], naar een stad in Judea. Ze ging het huis van Zacharias binnen [weer een priesterhuis, red.], en groette Elisabeth. Zodra Elisabeth de groet van Maria hoorde, sprong het kind op [weer springen, red.] in haar schoot. Elisabeth werd vervuld van de Heilige Geest.
Lucas 1:39-56
En later komt ook de tong van haar man los, en hij kan praten. Er komt dus iets in huis wat zegen brengt.
En Elisabeth riep met luide stem: “Gij zijt de gezegende onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot. Waaraan heb ik te danken dat de moeder van mijn Heer tot mij komt?”
Maria bleef hoelang? Drie maanden in het huis.
Ziet u de parallel, of ziet u het niet? Dezelfde woorden. Er komt een container waarin Jezus zit, en vanuit die container zegent Hij een priesterhuis en nog veel meer.
Wie is die container? Het is geen houten kast, met goud bedekt. Maar even onsterfelijk, even overgankelijk, even heilig, enzovoort. De parallel is enorm. De kerkvaders stellen vast: dit is geen toeval. Dit is weer een van die allegorieën, die zich in het nieuwe verbond nog veel meer bewerkt. De inhoud is God Zelf, Jezus. Wat daaromheen zit, is zijn eigen moeder. Jezus, moet men eens nadenken hè, kiest een moeder uit onder de mensen. Dat moet een speciale zijn. In Genesis staat dat met die moeder de kop van de slang, de duivel, wordt vertrappeld. Onder het kruis, maar al bij de onbevlekte ontvangenis. De duivel kan haar niet tot zonde bewegen. Vol van genade heet ze, niet tot zonde te bewegen.
En nu, ik kreeg de laatste weken een telefoontje van iemand die zei: “We hebben een protestantse vriend op bezoek gehad. En die zegt: ‘Ik geloof niet in de ten hemelopneming van Maria. Want die staat niet in de Heilige Schrift.'” Er staat inderdaad niet in de Heilige Schrift dat Jezus uit de hemel kwam, zijn moeder oppakte en haar naar de hemel trok. Staat er inderdaad niet. Maar even de hersens gebruiken. In de letterlijke betekenis staat het er niet in. Kijk eens naar de allegorische. We weten wat de ark van het verbond betekent (Psalm 132:8). “Reis op Heer”, daar ben ik deze preek mee begonnen, “tot de plaats van uw rust”. Waar is de plaats van de rust van de Heer? Waar is dat? Dat is de hemel. Gij, en de ark van uw verbond. Gij, Jezus, en de ark waarin Gij zit, wie is dat?
Apocalyps [boek Openbaring, red.] 11:19, het laatste vers van dat hoofdstuk. Hoofdstuk 11 bij het laatste boek van de Heilige Schrift. “Toen”, zegt Johannes, “ging de tempel Gods in de hemel open, en er werd zichtbaar de ark van Zijn verbond.” Een kast misschien? Het volgende vers, dat is al hoofdstuk 12, en dat was het begin van deze mis. Daar staat: “En toen verscheen er een groot teken, een vrouw bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en op haar hoofd een kroon van twaalf sterren. Ze baarde een Kind, een Zoon, die alle volkeren weidt met een ijzeren staf.”
Wie weidt alle volkeren? Wie is die moeder? Wie heeft een kroon, dus is koningin, en in de hemel? Er is een protestantse predikant in Michigan, van Nederlandse afkomst, die werd geconfronteerd met dit stuk Heilige Schrift. Wie is die vrouw met een kroon in de hemel? Ze baart Jezus. Wie doet dat?
Maria, ten hemel opgenomen.
Besluit voor ons. Danken wij God. Het is een uitverkiezing als wij katholiek mogen zijn en deze dingen mogen zien. Er zijn eerlijke protestanten die eerlijk zoeken en nog niets vinden. Help hen als u er kunt mee praten.
Twee, als iemand tegen u zegt, en we zullen dat zaterdag testen, een van de vragen is voor u de Heilige Schrift ernstig te nemen. Waarom stellen wij die vraag? Om te kijken of wij later een Schriftcitaat mogen brengen als ze verkeerd antwoorden. Daarom. Als iemand tenminste al de Heilige Schrift ernstig neemt, mooi! Maar als hij geen katholiek is, vraag hem dan: “Waarom neemt u de Heilige Schrift ernstig?” Staat in de Heilige Schrift opgesomd welke boeken ertoe behoren? Staat in de Heilige Schrift dat zij de enige bron is, nee namelijk, omdat Jezus en de apostelen prediken al voordat de Heilige Schrift neergeschreven was. De Traditie bestaat al langer, de Heilige Schrift is daar maar een deel van.
Maar wie heeft vastgelegd welke boeken tot de Heilige Schrift behoren, 72 stuks met name? Wie heeft dat vastgelegd? Paus Damasus, 397 na Christus. Bij de martelaren van Gorcum in discussie met de geuzen, brachten ze ook dat argument. Ze vroegen aan die geuzen: “Wie heeft vastgesteld wat tot de Heilige Schrift behoorde?” En toen schreeuwde een van die protestantse predikers: “Die gaan beweren dat het hun paapse afgod was!” Ja, paap Damasus I, die was het. De goede God handelt door Zijn Kerk.
En tenslotte, drie: Onze Lieve Vrouw is container van Jezus. Ze straalt van daaruit zegen uit, zodat Johannes opspringt en geheiligd wordt, en Elisabeth vervuld van de Heilige Geest en Zacharias weer kan praten. Wij gaan straks de Communie ontvangen. Vanaf dat ogenblik zijn wij ook containers van Jezus. Waar u komt, waar u gaat, spreidt zegen uit. Jezus, Maria, help mij dat ik een goede ark van het verbond mag zijn.
In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen.